ارزیابی خطر روی در خاکهای آهکی زیر کشت دیم و آبی استان زنجان

مطالعه حاضر با هدف ارزیابی غلظت روی و توزیع شکل­های شیمیایی آن در خاک­های کشاورزی زیر کشت دیم و آبی استان زنجان انجام شد. برای این منظور ابتدا تعداد 120 نمونه از خاک سطحی (عمق 0 تا 10 سانتی­متر) برداشت گردید که به­ترتیب شامل 24 و 96 نمونه اراضی کشاورزی آبی و دیم بود. پس از تعیین غلظت روی کل در این نمونه­ها، تعداد 36 نمونه خاک برای تجزیه­های فیزیکی و شیمیایی و عصاره­گیری متوالی انتخاب گردید. با توجه به نتایج، غلظت روی کل و قابل استخراج با DTPA برای خاک­های زیر کشت دیم و آبی به­ترتیب 8/142، 66/1 و 1/230، 30/15 میلی­گرم بر کیلوگرم به­دست آمد. ترتیب شکل­های شیمیایی روی در دو خاک (کشاورزی آبی و دیم) تفاوتی نشان نداد و به­ترتیب نزولی عبارت بودند از: محلول+تبادلی<متصل به کربنات­ها<متصل به مواد آلی<متصل به اکسیدهای آهن و منگنز<باقیمانده. هر چند سهم هر یک از جزءها در دو خاک متفاوت بود. از بین ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک، بیشترین تأثیرگذاری بر توزیع شکل­های شیمیایی روی را ماده آلی نشان داد. روی قابل استخراج با DTPA بیشتر متأثر از درصد ماده آلی و pH بود. چون بین فازهای مختلف روی تعادل دینامیکی برقرار است، بنابراین بین شکل­های مختلف روی، همبستگی­هایی دیده می­شود. برای تعیین میزان خطر روی در دو خاک (کشاورزی آبی و دیم) از عدد ارزیابی خطر (RAC) استفاده گردید که برای کشت دیم و آبی به­ترتیب 1/4 و 5/5 درصد به­دست آمد که در محدود خطر پایین قرار می­گیرد